Związek Sowiecki: trup czy upiór. Specjalna audycja TVP

„Super Express”: - We wtorek o 21:00 na antenach TVP będzie można oglądać prowadzony przez pana specjalny telemost nt. upadku Związku Radzieckiego. Czego mogą spodziewać się widzowie?

Piotr Gociek: - Będzie to dwugodzinne specjalne wydanie programu „Co dalej”, zatytułowane „Związek Sowiecki - trup czy upiór. 30 lat później”. W doborowym gronie gości z Polski, Rosji, Białorusi, Ukrainy i państw bałtyckich będziemy zastanawiać się na tym, jak naprawdę przebiegały wydarzenia, które doprowadziły do rozpadu Związku Sowieckiego. Bardzo ważnym elementem naszych dyskusji będzie też to, jakie przyniosło to konsekwencje – czy mamy do czynienia z bytem, który na dobre przeszedł do historii czy w sferze kulturowej i społecznej nadal rzuca swój długi cień na naszą część Europy.

- Kiedy opowiadamy o upadku Związku Radzieckiego poświęcamy uwagę głównie temu, co działo się w Moskwie – polityce Gorbaczowa, puczowi Janajewa czy wzrastającej roli Jelcyna, zapominając trochę o tym, jak ZSRR rozsadzały społeczeństwa żyjące w republikach radzieckich. Dla wielu może być to ciekawe odkrycie.

- Dlatego chcemy przyjąć inną perspektywę i obszernie przypominać doświadczenia ludzi żyjących w poszczególnych republikach. Będziemy łączyć się choćby ze studiem TVP Wilno, by pokazać, co działo się w styczniu 1991 r. na Litwie, gdzie Rosjanie próbowali krwawo stłumić rodząca się litewską niepodległość. Jednym z naszych gości będzie prof. Vytautas Landsbergis, który w tym okresie był przewodniczącym Rady Najwyższej Litewskiej SRS. Chcemy przypomnieć, że walka o wyzwolenie byłych republik sowieckich nie zaczęła się w chwili, gdy imperium się rozpadało. Przypomni to choćby Zianon Pazniak, białoruski opozycjonista.

- Ważna postać dla ruchu narodowego na Białorusi.

- Niezwykła postać. Człowiek, który był jednym z liderów białoruskiego ruchu narodowego jeszcze w latach 80. XX w., gdy nikomu się jeszcze nie śniło, że Związek Sowiecki może się za kilka lat rozpaść. Prof. Jarosław Hrycak, ceniony historyk ze Lwowa, przedstawi nam perspektywę ukraińską. Szykuje się arcyciekawa audycja, którą realizujemy we współpracy międzynarodowej. Będziemy łączyć się Litwą, Łotwą i Ukrainą, przeniesiemy się do studia TVP Wilno i TV Bielasat, by pokazać jak najszerzej to, co wtedy się działo. Nie zaniedbamy też Rosji.

- Co z nią?

- Nie uciekniemy od pytania o to, na ile dzisiejszy człowiek rosyjski to wciąż człowiek sowiecki. I pytania o to, czy wciąż widzimy efekty moralnego spustoszenia dokonanego w Rosji przez komunizm. Dlatego jednym z naszych gości będzie znakomity rosyjski pisarz Siergiej Liebiediew, który w swoich książkach zgłębia procesy, które doprowadziły do tego, że współczesna rosyjska dusza to miks duszy radzieckiej, i tej imperialnej rosyjskiej. Zachęcam więc, byśmy we wtorek o 21:00 spotkali się przed telewizorami i wspólnie przez dwie godziny przyjrzeli się temu, co działo się 30 lat temu i przez te 30 lat działo się na obszarze byłego ZSRS.

Rozmawiał Tomasz Walczak