TV
Radio
Wideo
Pierwsze transporty i początki obozu
„W czerwcu ubiegłego roku uczciliśmy 84. rocznicę pierwszego transportu polskich więźniów politycznych do Auschwitz” – przypomniała Iwańska. W pierwszym transporcie z Tarnowa znalazło się 728 osób. Początkowo obóz pełnił funkcję miejsca izolacji dla więźniów politycznych, głównie Polaków sprzeciwiających się niemieckiej okupacji. Jednak wraz z kolejnymi decyzjami niemieckich władz jego charakter uległ dramatycznej zmianie.
Ocalały z Auschwitz o ofiarach Holocaustu: „Niech nasze myśli skierują się ku milionom”
Od 1941 roku zaczęto deportować do Auschwitz radzieckich jeńców wojennych, którzy zostali poddani nieludzkiemu traktowaniu i wykorzystani do niewolniczej pracy. „Z prawie 12 tysięcy radzieckich żołnierzy, którzy tu trafili, przeżyło zaledwie 500” – wspomniała, podkreślając ogrom cierpienia tych ludzi. Jeńcy pracowali m.in. przy budowie obozu w Brzezince (Birkenau), który wkrótce stał się miejscem masowej zagłady.
Powstanie Birkenau i początki masowej eksterminacji
W marcu 1942 roku rozpoczęto działalność obozu w Brzezince, gdzie zaczęto deportować kobiety z całej Europy – Francuzki, Belgijki, Czeszki, Rumunki, a także największą liczbę Polek. W tym samym czasie ruszyła budowa komór gazowych i krematoriów, które stały się narzędziami systematycznej eksterminacji.
„Od 1943 roku Auschwitz przestało być miejscem izolacji czy pracy przymusowej. Stało się fabryką śmierci” – powiedziała Iwańska. Większość deportowanych trafiała bezpośrednio do komór gazowych, często bez rejestracji. Szacuje się, że w ten sposób zamordowano około miliona Żydów oraz dziesiątki tysięcy przedstawicieli innych narodowości.
Tragedia Romów i eksperymenty Mengelego
Jednym z najbardziej wstrząsających rozdziałów historii Auschwitz było utworzenie w 1943 roku tzw. obozu romskiego, gdzie osadzano całe rodziny Romów. „To był obóz wyjątkowy – rodzinny – w którym Josef Mengele przeprowadzał swoje nieludzkie eksperymenty, szczególnie na dzieciach” – przypomniała Iwańska.
W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku Niemcy dokonali masowej eksterminacji Romów. „W jednej nocy, z 3 na 4 sierpnia, zamordowano 4 tysiące Romów, w tym kobiety i dzieci. Rano nie pozostał ani jeden Rom” – powiedziała, podkreślając skalę tej zbrodni.
Auschwitz – lekcja dla przyszłości
Podczas swojego wystąpienia Janina Iwańska zwróciła uwagę na trudność w oszacowaniu rzeczywistej liczby ofiar Auschwitz, ponieważ wiele transportów nie było rejestrowanych.
„To tutaj człowiek człowiekowi zgotował piekło” – powiedziała na zakończenie, apelując o pamięć o ofiarach obozu i refleksję nad tym, jakie mechanizmy doprowadziły do tej tragedii. Auschwitz pozostaje symbolem okrucieństwa, ale także przestrogą, która powinna na zawsze zapisać się w ludzkiej świadomości.
Zapraszamy do obejrzenia poruszających zdjęć z oficjalnych obchodów 80. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau. Chwile refleksji, wzruszające przemówienia ocalałych oraz wyjątkowa atmosfera tego dnia – wszystko to znajdziesz w naszej galerii.
