Wideo
Pogoda
Quizy
"Super Express": - Mijają trzy lata od pamiętnego protestu opiekunów osób niepełnosprawnych. Domagały się wtedy między innymi zwiększenia wsparcia finansowego. To częściowo się udało, bo zwiększono świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów niepełnosprawnych dzieci, ale już nie wsparcie dla opiekunów osób dorosłych. Na wniosek PiS Trybunał Konstytucyjny dwa i pół roku temu uznał, że prawo jest dyskryminujące i nakazał jego niezwłoczną zmianę. Wyroku nie wykonała koalicja PO-PSL, nie wykonuje go także PiS. Coś się jednak w tej sprawie dzieje?
Dr Rafał Bakalarczyk: - Niestety, nie. Mimo że PiS rządzi już półtora roku, nie pojawił się żaden projekt realizacji wyroku TK, a strona rządowa przemilcza ten temat nawet w dyskusjach na temat wsparcia osób niepełnosprawnych. Widać wykluczanie poza ramy debaty publicznej sprawy wymagającej pilnego uregulowania. Rząd ma tu wygodną wymówkę, ponieważ trwają obecnie w ZUS prace nad zmianą orzecznictwa o niepełnosprawności i może tłumaczyć, że nie ma sensu pracować nad tymczasowymi przepisami, skoro za chwilę cały system ulegnie zmianie.
- Minister Rafalska spotyka się z opiekunami osób niepełnosprawnych?
- Tak, tego typu spotkania się odbywają, ale ich tematy bywają tak sformułowane, że nie obejmują kwestii wsparcia pieniężnego dla wykluczonych opiekunów osób dorosłych. To sprawia, że część opiekunów, których dotyczy ta sprawa, po prostu w resorcie się nie pojawia, bo trudno im wygospodarować czas i pieniądze, by dyskutować o sprawach, które ich wprost nie dotyczą. Rząd natomiast może się tłumaczyć, że przecież trwają rozmowy z rodzinami niepełnosprawnych i nie ma powodów do niepokoju.
- Tyle że sytuacja opiekunów dorosłych niepełnosprawnych, którzy rezygnują z pracy, by się nimi zająć, jest bardzo dramatyczna, więc powody do niepokoju są.
- Owszem, tak zwany specjalny zasiłek opiekuńczy dla pozostających poza zatrudnieniem opiekunów nie dość, że jest bardzo niski - 520 zł wobec ok. 1400 zł netto, które otrzymują opiekunowie niepełnosprawnych dzieci - to jeszcze uzależniony od kryterium dochodowego - 764 zł na osobę. Rodziny, w których dochód jest nawet minimalnie wyższy, na to świadczenie się nie kwalifikują. Zaś osób, które starają się łączyć opiekę z pracą, system w ogóle nie widzi i nie otrzymują w związku z opieką wsparcia pieniężnego.
-Wsparcie dla opiekunów nie wyczerpuje jednak potrzeb. Równie ważne są usługi publiczne, jak choćby rehabilitacja. Jak w tej sprawie wygląda sytuacja?
- Niestety, tu także odtwarza się podział na niepełnosprawne dzieci i dorosłych. W przypadku dzieci - lepiej lub gorzej, ale częściej gorzej - pewną rolę odgrywa system edukacyjny, który przy okazji pełni funkcje opiekuńcze dla dzieci czy "wytchnieniowe" dla rodziców. Dzięki temu opiekunowie w wielu przypadkach nie muszą się opiekować dziećmi przez cały czas. To jednak kończy się wraz z pełnoletniością niepełnosprawnych. Opiekunowie są w zasadzie uwięzieni w swojej roli przez 24 godziny na dobę, gdyż dostępnej oferty wsparcia dziennego w wielu przypadkach po prostu nie ma lub jest ona niezwykle ograniczona - zwłaszcza dla głęboko niepełnosprawnych osób. Być może w ramach programu "Za życiem" coś się poprawi, ale na jego ocenę trzeba poczekać.
- Rząd wprowadził jednak pomoc dla opiekunów zmarłych osób niepełnosprawnych. To już coś?
- Rzeczywiście wraz z początkiem roku weszły przepisy dotyczące wsparcia dla byłych opiekunów osób niepełnosprawnych. Zgodnie z nimi przysługuje im zasiłek dla bezrobotnych lub, jeśli spełniają określone kryterium wieku i stażu pracy, świadczenie przedemerytalne. Jednak aby być objętym tymi przepisami, trzeba spełniać szereg warunków.
- Jakich?
- Przede wszystkim to wsparcie należy się opiekunom, którzy pobierali wcześniej świadczenia. Byli opiekunowie, którzy ich nie otrzymywali, bo np. przekraczali próg dochodowy, nie skorzystają z przewidzianych prawem form wsparcia. Poza tym jedyną przesłanką do ich otrzymania jest tu śmierć podopiecznego. Jeśli zachodzi inna okoliczność ustania opieki, takim osobom ta pomoc się nie należy.
