Z dziejów pewnej idei. Historia marksizmu według Hobsbawma

„Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840–2011” to zbiór rozproszonych tekstów Erica Hobsbawma, w których na przestrzeni lat przyglądał się rozwojowi myśli Marksa i Engelsa oraz wyrosłej na niej myśli marksistowskiej. W pierwszej części książki śledzi inspiracje ojców marksizmu, dojrzewanie ich poglądów i analizuje ich ważniejsze dzieła. W drugiej z kolei przygląda się temu, jak kolejne pokolenia różnej maści ludzi lewicy interpretowały po swojemu marksistowski kanon i wyciągały z nich zależne od okoliczności i celów politycznych wnioski. To zestawienie to pouczająca lekcja dla wszystkich tych, którzy dziś Marksa i Engelsa traktują jako niemal sprawców zbrodni, które w ich imię popełniano na przestrzeni XX w., zapominając, że idee, których byli autorami wcale nie muszą prowadzić ludobójstwa. Mogą być za to doskonałym narzędziem do interpretowania współczesnego świata, który miejscami jako żywo przypomina XIX-wieczną rzeczywistości, będącą inspiracją dla prac obu filozofów.

Jedynym zarzutem wobec książki Hobsbawma może być jego hermetyczność. Dla czytelników nie nawykłych do marksowej nomenklatury może być niestety męczącą lekturą. Osobom, które nie znają twórczości brytyjskiego historyka, lepiej polecić jego opus magnum – historyczną tetralogię, w której Hobsbawm przedstawia dzieje nowoczesności, którą wkrótce planuje wydać „Krytyka Polityczna”.

Eric Hobsbawm, Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840-2011, przeł. Sebastian Szymański, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.