Hobsbawm. Jak zmienić świat

i

Autor: archiwum se.pl

Z dziejów pewnej idei. Historia marksizmu według Hobsbawma

2013-08-16 16:45

Zmarły niedawno Eric Hobsbawm był jedną z kluczowych postaci dwudziestowiecznej historiografii. Tyleż znaną, co kontrowersyjną. Jego jawne opowiedzenie się po stronie komunizmu dla wielu zupełnie dezawuowało jego prace. Może z tego względu przez lata nie palono się w Polsce, w której od 1989 roku marksizm był skompromitowaną ideologią, do publikacji jest zabarwionych lewicowym spojrzeniem dzieł. Całe szczęście „Krytyka Polityczna” zamierza przybliżyć twórczość Hobsbawma polskiemu czytelnikowi. Na pierwszy ogień przygotowała historię marksizmu i jego recepcji autorstwa brytyjskiego historyka.

„Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840–2011” to zbiór rozproszonych tekstów Erica Hobsbawma, w których na przestrzeni lat przyglądał się rozwojowi myśli Marksa i Engelsa oraz wyrosłej na niej myśli marksistowskiej. W pierwszej części książki śledzi inspiracje ojców marksizmu, dojrzewanie ich poglądów i analizuje ich ważniejsze dzieła. W drugiej z kolei przygląda się temu, jak kolejne pokolenia różnej maści ludzi lewicy interpretowały po swojemu marksistowski kanon i wyciągały z nich zależne od okoliczności i celów politycznych wnioski. To zestawienie to pouczająca lekcja dla wszystkich tych, którzy dziś Marksa i Engelsa traktują jako niemal sprawców zbrodni, które w ich imię popełniano na przestrzeni XX w., zapominając, że idee, których byli autorami wcale nie muszą prowadzić ludobójstwa. Mogą być za to doskonałym narzędziem do interpretowania współczesnego świata, który miejscami jako żywo przypomina XIX-wieczną rzeczywistości, będącą inspiracją dla prac obu filozofów.

 

Jedynym zarzutem wobec książki Hobsbawma może być jego hermetyczność. Dla czytelników nie nawykłych do marksowej nomenklatury może być niestety męczącą lekturą. Osobom, które nie znają twórczości brytyjskiego historyka, lepiej polecić jego opus magnum – historyczną tetralogię, w której Hobsbawm przedstawia dzieje nowoczesności, którą wkrótce planuje wydać „Krytyka Polityczna”.

 

Eric Hobsbawm, Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840-2011, przeł. Sebastian Szymański, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.