Wiceminister Piotr Dardziński dla SE: Stawiamy na młodych naukowców

- „Super Express”: - Dużo kontrowersji wzbudziła ostatnia decyzja Ministerstwa Nauki, dotycząca wykreślenia astronomii z listy dyscyplin naukowych. Dlaczego ministerstwo zdecydowało się na ten krok?

dr Piotr Dardziński: - W Polsce istnieje praktyka działania w silosach. Chodzi o to, by każdy wymyślał sobie wąskie specjalizacje, w których czuje się dobrze i w nich działa. Dlatego sięgnęliśmy po klasyfikację dyscyplin, która została przygotowana na poziomie międzynarodowym. Nie wykreśliliśmy astronomii w ogóle, ale dopisaliśmy astronomię do szerszego obszaru. Pozostajemy w twórczym dialogu ze środowiskiem.

- Pracodawcy borykają się z ogromnymi problemami kadrowymi. Jest to w pewnym sensie związane z tym, że część specjalistów wyjechała z Polski. Co zrobić, aby zachęcić rodaków do powrotu i zatrzymać tych, którzy chcą emigrować z ojczyzny?

- Od początku naszej kadencji zmieniliśmy bardzo dużo w tym zakresie. Oczywiście na lepsze. Warto przypomnieć, że 1 października wchodzi w życie ustawa „Konstytucja dla nauki”.

- Co zmieni ta ustawa?

- Na pewno zmieni się funkcjonowanie uczelni wyższych oraz instytucji badawczych. Chodzi o to, aby rektorzy i zarządcy ważnymi instytucjami mogli zarządzać ścieżkami kariery, płacami oraz innymi kwestiami we własnym zakresie. Ważne, aby warunki były atrakcyjne dla wszystkich osób, które potencjalnie będą chciały pracować.

- Polscy naukowcy będą zarabiali tyle, ile ich koledzy poza granicami Polski?

- Oczywiście, że nie będziemy tak atrakcyjni finansowo jak największe instytucje badawcze na świecie. Warto, aby młodzi ludzie mieli możliwość godziwego zarobkowania oraz przyzwoite warunki pracy. Ważne, aby stworzyć ludziom przyjazne środowisko pracy, w którym poczują się docenieni. Ambitne projekty nie powinny być problemem w polskich instytucjach. Warto dodać, że wprowadziliśmy ulgi na projekty badawczo-rozwojowe, które są wyraźnym sygnałem, że przedsiębiorcy, którzy inwestują w projekty tego typu płaca niższe podatki. Także mogą więcej funduszy, aby wynagradzać swoich pracowników. Jesteśmy w drugim etapie doktoratów wdrożeniowych. Ponad 80 wydziałów w Polsce było w stanie dogadać się z przedsiębiorcami, aby zatrudnić doktoratów.

- Kto najbardziej na tym skorzystał?

- Skorzystały na tym małe i duże przedsiębiorstwa. Możemy zatem stwierdzić, że da się stworzyć warunki, w których Polacy nie muszą wyjeżdżać z kraju.

- Ministerstwo chce powołać Fundusz Nauki Polskiej, z której ma zostać sfinansowana nowatorska forma współpracy naukowej, czyli Wirtualny Instytut Badawczy. Na czym będzie polegała nowa forma?

- Nie zamierzamy dłużej inwestować w budynki, ale w ludzi.

- To znaczy?

- Często wielkie projekty zaczynają się od tego, że tworzy się duże budynki, w których znajdują się laboratoria. Na samym końcu organizuje się ludzi. Tym razem tak nie będzie.

- Dlaczego?

- Dlatego, bo później okazuje się, że przez ten czas, gdy wznosimy jakiś gmach ktoś inny wykonał już ważne badania.

- W Polsce mamy bardzo dużo specjalistycznych laboratoriów do prowadzenia badań.

- Owszem. Przez ostatnie 20 lat inwestowaliśmy w infrastrukturę.

- Teraz czas na badania?

- Tak.

- Wracając do Wirtualnego Centrum Badawczego. Proszę powiedzieć coś więcej o tym projekcie. Inspirowaliście się kimś w zakresie formuły?

- Muszę przyznać, że tak. Inspiracja dla nas był Flamandzki Instytut Badawczy, który miał podobne cele do nas. Według flamandzkiego ośrodka ważne jest, aby wyłonić lidera, który wybierze sobie zespół. Mamy plan, aby przełożyć ten pomysł na warunki polskie.

- Jakimi środkami będzie dysponował Fundusz Nauki Polskiej?

- Mowa o 500 milionach, które znajdują się w Banku Gospodarstwa Krajowego.

- Od kiedy naukowcy będą mogli się ubiegać o wsparcie z funduszu?

- Pierwszy konkurs chcemy uruchomić 1 stycznia 2019 roku.