Recenzja książki Grzegorza Motyki „Wołyń ‘43”

To mała, ale niezwykle ważna książka. W syntetyczny sposób doskonale opisuje zawiłości dziejów, które doprowadziły do rzezi polskiej ludności na Wołyniu i Galicji Wschodniej. Dystansuje się przy tym od dwóch skrajnych wizji tych masakr, które dominują w Polsce – narracji kresowej, które podkreśla przyrodzone Ukraińcom barbarzyństwo, a także – umownie mówiąc – lewicowej, wskazującej, że mieliśmy do czynienia z buntem chłopskim, będącym odpowiedzią na politykę II RP wobec mniejszości ukraińskiej.

Motyka przekonuje, że cała antypolska operacja OUN i UPA była realizacją przemyślanej od dawna strategii zastraszenia i wypędzenia Polaków z ziem uznawanych przez ukraińskich nacjonalistów za etniczną Ukrainę. Niespotykana przemoc miała być lekcją dla „polskich okupantów”, a zaangażowanie ludności wiejskiej do przeprowadzonego ludobójstwa uwiarygadniać całość jak oddolną inicjatywę, a nie zrodzoną w głowach radykałów politykę czystki etnicznej.

Autor przygląda się zbrodni wołyńskiej z szerokiej perspektywy, wpisując ją w ogólnoświatowy kontekst zbrodni przeciwko ludzkości, które miały miejsce w czasie II wojny światowej. Relacjonuje też próby polsko-ukraińskiego pojednania, które co jakiś czas rozbijają się o interpretację tego, co wydarzyło się między naszymi narodami w latach 40.

„Wołyń ‘43” to doskonała pozycja zarówno dla tych, którzy do tej pory nie zapoznawali się z tą tematyką, jak i tych, którzy sporo już na ten temat wiedzą, a szukają pogłębienia swojej wiedzy.

Grzegorz Motyka, „Wołyń ‘43”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016