Pastusiak urodził się 22 sierpnia 1935 roku w Łodzi. Był politykiem, historykiem, politologiem i amerykanistą. W latach 1991–2001 był posłem na Sejm I, II i III kadencji, a w latach 2001–2005 senatorem i marszałkiem Senatu V kadencji. Należał do PZPR; w 1990 r. przystąpił do SdRP, a następnie był działaczem SLD.
Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska, w liście, który podczas uroczystości odczytała wicemarszałkini izby Magdalenę Biejat, zauważyła, że Pastusiak był świadkiem i czynnym uczestnikiem najważniejszych wydarzeń współczesnej historii Polski.
- Istotne były dla niego relacje z Polonią i Polakami żyjącymi poza granicami Polski. [...] Zapamiętamy profesora również jako analityka spraw międzynarodowych, autora licznych publikacji z zakresu historii Stanów Zjednoczonych oraz stosunków polsko-amerykańskich - wskazała Kidawa-Błońska.
Wicemarszałkini Senatu V kadencji Jolanta Danielak (SLD) nazwala Pastusiaka "osobą nietuzinkową, wręcz wybitną".
- Wzorowo kierował Senatem. Był zawsze staranie przygotowany do posiedzeń. Longin był niezwykle pracowity i dociekliwy, nie znosił niechlujstwa i bylejakości. Zawsze punktualny i wręcz perfekcyjny. Przy swoim ogromnym dorobku politycznym i naukowym zachował skromność, otwartość, dostępność i życzliwość do każdego człowieka - wspominała Danielak podczas uroczystości pogrzebowych.
Jak podkreśliła, kultura osobista b. marszałka Senatu wpływała na atmosferę panującą w izbie wyższej oraz sprzyjała zawieraniu przyjaźni.
- Co roku do dzisiaj w innym województwie spotykamy się z sobą, by porozmawiać o tym, jak minął rok, ale i o polityce. Longinie, będzie cię brakowało na kolejnych spotkaniach - podkreśliła Danielak.
B. poseł SLD, członek Zarządu Głównego Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich prof. Tadeusz Iwiński zaznaczył, że Longin Pastusiak "pozostanie w naszej pamięci jako niestrudzony działacz, polityk lewicowy".
- Jeden z najważniejszych ludzi lewicy, który świetnie się sprawdzał zarówno jako senator, ale także jako poseł - mówił o zmarłym.
Wspomnienie o Longinie Pastusiaku
Longin Pastusiak w 1959 r. ukończył studia magisterskie w Woodrow Wilson School of Foreign Affairs, University of Virginia w Charlottesville, a w 1960 – studia na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Odbył studia doktoranckie w American University w Waszyngtonie, zakończone doktoratem na Wydziale Historycznym Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Warszawie. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1967 r. w Instytucie Historii PAN, tytuł profesora nadzwyczajnego w 1978 r., profesora zwyczajnego – w 1986 r. W latach 1963–94 był pracownikiem Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Jako visiting professor wykładał na wielu uniwersytetach zagranicznych, przede wszystkim w USA.
Był członkiem m.in. Komitetu Nauk Politycznych PAN, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, Komitetu Wykonawczego Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych, Stowarzyszenia Euroatlantyckiego, Klubu Rzymskiego.
Autor licznych publikacji naukowych, w tym prawie 100 książek, głównie z zakresu historii Stanów Zjednoczonych i stosunków międzynarodowych. Prowadził w TVP1 autorski program "Anegdoty prezydenckie" na temat amerykańskich przywódców.
Od 1991 do 2001 był posłem. W I i II kadencji Sejmu był wiceprzewodniczącym Klubu Parlamentarnego SLD. W I kadencji Sejmu pracował w Komisji Łączności z Polakami za Granicą oraz w Komisji Spraw Zagranicznych. W II kadencji był wiceprzewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych, pracował także w Komisji Łączności z Polakami za Granicą oraz w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. W III kadencji Sejmu był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych i przewodniczącym Stałej Delegacji Sejmu i Senatu do Zgromadzenia Unii Zachodnioeuropejskiej, pracował także w Komisji Obrony Narodowej.
W latach 2001-2005 był marszałkiem Senatu V kadencji.
Pastusiak był także przewodniczącym Podkomisji ds. Stosunków Transatlantyckich w Zgromadzeniu Parlamentarnym NATO, a także wiceprzewodniczącym frakcji socjaldemokratycznej w tym zgromadzeniu. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a następnie do Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej i Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Był wiceprzewodniczącym SLD w latach 2008–12.
Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.