Krzysztof Kwiatkowski: Masz prawo do mediacji

W tym tygodniu Ministerstwo Sprawiedliwości rozpoczęło kampanię medialną pod hasłem "Masz prawo do mediacji". Poprzez kampanię pragniemy zwrócić państwa uwagę na mediację oraz zachęcić do częstszego korzystania z tego rozwiązania.

Mediacja funkcjonuje w Polsce już od 13 lat, ale wciąż jest jeszcze mało znana. Ciągle zdarza się, że mediacja mylona jest z medytacją czy awiacją. A szkoda. Jest to bowiem rozwiązanie, które może przynieść wiele korzyści. Zwłaszcza że mediacja jest już dostępna w różnych kategoriach spraw: karnych, nieletnich, cywilnych, rodzinnych, gospodarczych czy ze stosunku pracy.

Czym jest mediacja?

To sposób rozwiązywania konfliktu czy sporu, w którym w znalezieniu sposobu uzyskania porozumienia pomoże państwu bezstronna i neutralna osoba trzecia - mediator. Warto jednak zaznaczyć, że mediator jedynie pomaga, wspiera postępowanie mediacyjne, a nie narzuca i nie sugeruje właściwego - jego zdaniem - rozwiązania.

Patrz też: Śledztwo w sprawie ministra sprawiedliwości Kwiatkowskiego. Nielegalnie słuchał czarnych skrzynek?

Bo to, w jaki sposób postanowicie rozwiązać konflikt, co zrobić, aby dojść do porozumienia, niekiedy także pojednania, zależy tylko od was. Takie wspólnie i aktywnie wypracowane zakończenie sprawy nie tylko da państwu satysfakcję z możliwości wzięcia sprawy w swoje ręce, ale także spowoduje, że przyjęte zobowiązania będą chętniej zrealizowane - zostały dobrowolnie przez obie strony zaakceptowane. Sąd, kończąc postępowanie, wydaje orzeczenie, które nie zawsze podoba się stronom, ale które jest stronom narzucone i jest dla nich wiążące. Sąd podejmuje decyzję na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, ale niekiedy z decyzji tej któraś ze stron jest niezadowolona i korzystając z przysługującego prawa - odwołuje się od niej. W sprawach, w których przeprowadzono postępowania mediacyjne zakończone porozumieniem, strony się nie odwołują od sposobu zakończenia sprawy, skoro same wypracowały sposób rozwiązania konfliktu. Mediacja pozwoli także, aby sprawa została zakończona szybciej, bez konieczności udziału w często długim i stresującym procesie sądowym, a tak- że - co nie jest przecież bez znaczenia - jest rozwiązaniem znacznie tańszym.

Można zrezygnować

Co należy zrobić, aby skorzystać z postępowania mediacyjnego. To zależy od sprawy. Ważne - i to chcę podkreślić z całą stanowczością - jest to, że w żadnej sprawie nie dojdzie do postępowania mediacyjnego, jeżeli nie wyrazicie na to zgody. Jedną z fundamentalnych zasad postępowań mediacyjnych jest bowiem dobrowolność. I zasada ta nie dotyczy tylko etapu przekazania sprawy do mediacji. Proszę pamiętać także o tym, że w każdej chwili, także w trakcie trwania rozmów mediacyjnych, możecie z mediacji zrezygnować - jeżeli z jakiegoś powodu nie będziecie mieli ochoty dalej w takim postępowaniu uczestniczyć - i nie będziecie z tego tytułu ponosić żadnych konsekwencji, a przede wszystkim nie zmieni się państwa sytuacja w tradycyjnym postępowaniu sądowym, do którego sprawa trafi.

Tryb i opłaty

W postępowaniach karnych oraz nieletnich decyzję o przekazaniu sprawy do mediacji podejmuje policja, prokuratura, sąd, przy czym z propozycją taką każdy z tych urzędów może wyjść z własnej inicjatywy, albo wniosek taki możecie także zgłosić państwo. Wydatki związane z postępowaniem mediacyjnym w sprawach karnych i nieletnich ponosi Skarb Państwa, a zatem nie jesteście obciążani żadnymi kosztami i nie musicie dokonywać żadnych opłat.

Nieco inaczej została uregulowana kwestia postępowań mediacyjnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i gospodarczych. Tu możecie państwo skorzystać z dwóch trybów.

W sytuacji konfliktowej związanej z tego typu sprawami można skorzystać z mediacji, jeszcze zanim sprawa trafi do sądu. Wtedy należy skorzystać ze stałej listy mediatorów, które udostępniane są przez prezesów sądów okręgowych i zamieszczone na stronie internetowej www.ms.gov.pl. Podpisujecie państwo umowę o mediację, w której zostaje określony przedmiot sporu, mediator, a także ustalona między wami wysokość wynagrodzenia mediatora. W tego typu sprawach można również skorzystać z mediacji na etapie postępowania sądowego. Wtedy to sąd musi wydać postanowienie o przekazaniu spawy do mediacji. Zgodnie z przyjętymi regulacjami zostaniecie obciążeni kosztami mediacji, ale nie są to koszty wysokie. Jeżeli sprawa dotyczy praw niemajątkowych (np. kontaktów rodzica z dzieckiem) albo też chodzi o prawa majątkowe, których wielkości nie da się ustalić, to wynagrodzenie mediatora za pierwsze posiedzenie mediacyjne wynosi 60 zł, a za każde następne - 25 zł.

Korzystajmy z mediacji

W sprawach o prawa majątkowe (dotyczące np. alimentów, podziału majątku czy zapłaty) wynagrodzenie mediatora wynosi 1 proc. wartości przedmiotu sporu, ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 1000 zł. Jeżeli sąd upoważni mediatora do zapoznania się z aktami, wysokość wynagrodzenia mediatora zwiększa się o 10 proc. Mediatorowi przysługuje także zwrot niezbędnych i udokumentowanych kosztów. Proszę jednak zwrócić uwagę, że macie państwo wpływ na to, w jaki sposób zostanie zakończony spór, stanie się to szybciej, a ponadto nie będziecie państwo musieli ponosić kosztów pełnomocników. Jestem przekonany, że postępowanie mediacyjne jest - mimo tych opłat - rozwiązaniem znacznie tańszym.

Korzystajmy z mediacji. Zarówno wtedy, kiedy sprawa jest już w sądzie, jak i w sytuacji, kiedy możemy konflikt rozwiązać sami i dzięki temu sprawa do sądu nie będzie musiała trafić. Skorzystajmy z naszego prawa. Wszyscy mamy prawo do mediacji.

Krzysztof Kwiatkowski

Minister sprawiedliwości