Prezydenci Polski: Ignacy Mościcki, 1926-1939

Urodził się 1 grudnia 1867 r. w Mierzanowie koło Ciechanowa (obecnie woj. mazowieckie) jako jeden z siódemki rodzeństwa. Pochodził z rodziny szlacheckiej, pieczętującej się herbem Ślepowron. Ojciec i stryjowie walczyli w powstaniu styczniowym.

Studiował chemię na politechnice w Rydze. Został wówczas członkiem Korporacji Akademickiej „Welecja” i założył z kolegami konspiracyjne „kółko oświatowe”. Nawiązał kontakt z niepodległościowym ruchem socjalistycznym. Brał nawet udział w przygotowaniach zamachu na warszawskiego generał-gubernatora Josifa Hurko, który miał zginąć w eksplozji materiałów wybuchowych przygotowanych osobiście przez chemika Mościckiego. Zamach został jednak udaremniony przez carskie władze.

W 1892 r., zagrożony dekonspiracją, zmuszony został do wyjazdu do Londynu. Kontynuował tam studia i by zarobić na życie pracował jako rzemieślnik – był m.in. stolarzem. Wcześniej próbował rozkręcić własny interes – fabrykę kefiru – ale jego firma upadła.

Następny rozdział w życiu Mościckiego to kariera naukowa. W 1897 r. zaczął doktorskie studia chemiczne na Uniwersytecie we Fryburgu. W 1912 objął katedrę chemii fizycznej na Uniwersytecie we Lwowie. Był autorem 60 prac naukowych i ponad 40 patentów polskich i zagranicznych. Przez wiele lat pracował także nad rozwojem polskiego przemysłu chemicznego – po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był m.in. dyrektorem zakładów azotowych w Chorzowie i założycielem podobnej fabryki w Tarnowie (gdzie na jego cześć nazwano jedną z dzielnic – Mościce).

Politycznie początkowo związany był z PPS i ruchem socjalistycznym. Po przewrocie majowym w 1926 r. marszałek Piłsudski szukał osoby, która zdecydowałaby się zostać prezydentem RP w ówcześnie trudnej sytuacji społeczno-politycznej. Sam Piłsudski nie chciał nim zostać ze względu na zbyt małe kompetencje, które dawała prezydentowi konstytucja marcowa. Dość odwagi do objęcia tego urzędu miał właśnie Ignacy Mościcki. Został zaprzysiężony 4 czerwca 1926 roku, był prezydentem II RP przez dwie kadencje.

W kwietniu 1935 weszła w życie konstytucja kwietniowa, która nadawała prezydentowi Polski niezwykle szerokie uprawnienia. Była „uszyta” na miarę marszałka Józefa Piłsudskiego, który jednak zmarł 12 maja 1935 roku. Dla Mościckiego problemem pozostawał fakt, iż został zaprzysiężony na stanowisku prezydenta w oparciu o artykuły konstytucji marcowej. Spekulowano, że po wejściu w życie nowej ustawy zasadniczej powinien złożyć rezygnację. Na stanowisko głowy państwa po śmierci Piłsudskiego był przewidywany Walery Sławek – jeden z głównych autorów założeń konstytucji kwietniowej. Uważał on, że Mościcki powinien zrezygnować z urzędu głowy państwa i namaścić go na swego następcę. Tak się jednak nie stało, bo Mościcki chciał być prezydentem do końca swej kadencji. Dysponował również ekspertyzami prawnymi potwierdzającymi legalność sprawowania przez niego urzędu prezydenta.

Po wybuchu II wojny światowej uciekł do Rumunii, gdzie został internowany. 30 września 1939 r. zrezygnował z prezydentury na rzecz Władysława Raczkiewicza. W grudniu 1939 przeniósł się do Szwajcarii, gdzie przebywał aż do śmierci. Zmarł 2 października 1946 r. w Versoix.